Halen we met geel het zonnetje in huis of een gifkikker? Kleuren roepen soms tegengestelde associaties op. Geel bijvoorbeeld maakt blij en vrolijk, maar we kunnen ook geel (of geelgroen) van nijd, ergernis of ellende worden.
Geelgroene gezichten zien we in strips als mensen zeeziek zijn, of iets hebben gegeten wat niet goed valt. Niet zo gek; geel is de kleur van zwavel, een giftig en onwelriekend goedje waarbij je maar beter uit de buurt kunt blijven en wat in de mythologie associaties oproept met de hel en de duivel.
Geel is de lichtste en meest opvallende kleur in het voor ons waarneembare spectrum. Het komt qua lichtintensiteit dicht bij wit. Dat is de reden dat in Amerika, taxi’s en schoolbussen vaak geel zijn. Ook ambulances zijn in toenemende mate geel. Kan je ze van een afstand al goed zien.
De keerzijde van die opvallendheid en intensiteit is dat het de ogen snel vermoeit en onrustig maakt. Verblijf in een gele kamer kan een tijdelijke opkikker zijn, maar leidt op den duur alleen maar af. Een gele achtergrond voor een website is bepaald geen aanrader. Het oogt in eerste instantie fris en opvallend, maar informatie tot je nemen? Ho maar!
Pythagoras in Griekenland en Confucius in China koppelden het aan wijsheid en intelligentie. In Azië is het ook de kleur van de macht. Zo was de Chinese keizer de enige die kleding in de kleur van de zon mocht dragen.
Geel heeft een waarschuwingsfunctie. Waar rood vooral aangeeft dat iets niet mag, geeft geel aan: pas op – niet aanraken (of opeten)!!! Ook in de sport speelt het deze rol: een gele kaart in het voetbal (‘nog één zo’n overtreding en je vliegt eruit!’) of de gele vlag in de autosport (‘opletten, niet inhalen: gevaar!’).
Uiteraard mag de gele trui uit de Tour de France niet onvermeld blijven. Hoe opvallend ook in het peloton, deze dient hier niet als waarschuwing. De gele trui werd ingevoerd in 1919 en als eerste gedragen door de Fransman Eugène Christophe. De kleur werd gekozen als referentie naar het gele papier waarop de organiserende krant, L’Auto, gedrukt werd.
Om diezelfde reden krijgt de winnaar van het algemeen klassement in de Giro d’Italia een roze trui: het is de karakteristieke kleur is van de organiserende krant, de Gazzetta dello Sport, die op roze papier wordt gedrukt. Deze trui werd ingevoerd in 1931.
In geel geverfde ruimtes schijnen de prestaties en concentratie tijdelijk beter te zijn. Tegelijk verliezen mensen eerder hun geduld en huilen baby’s meer. Geel overvoert snel en maakt daardoor onrustig.
De mantel van Judas
In de middeleeuwen werd de kleur geassocieerd met lafheid, nijd en vijandschap. Zo moesten in het 16e eeuwse Spanje slachtoffers van de inquisitie geel dragen als teken van hun ketterij. Uit recentere tijden kennen we natuurlijk de gele davidsster die joden moesten dragen van de Nazi’s. Overigens waren zij niet de eersten die een geel herkenningsteken voor joden introduceerden. In 1215 introduceerde paus Innocentius III bij het vierde Lateraanse concilie al een geel herkenningsteken voor de joden.
In de schilderkunst wordt Judas tijdens het laatste avondmaal steevast met een gele mantel uitgebeeld. Hij was naar de hogepriesters gegaan met het aanbod Jezus te verraden in ruil voor een aantal zilverpenningen. Hij zou zijn meester aanwijzen door hem een kus te geven, waarop de soldaten Jezus gemakkelijk gevangen konden nemen. Hiernaast zien we Judas die Christus kust geschilderd door Giotto.
De opvallende gele mantel springt in de voorstelling meteen in het oog als een waarschuwing.
Giotto (ca. 1267 – 1337)
De kus van Judas
Fresco (1304-06)
Cappella Scrovegni (Arenakapel), Padua
TXTPRO*nl 